ĐTC gặp gỡ dân tộc bản địa tại Edmonton

Nhà thờ Thánh Tâm được xây dựng vào năm 1913, là một trong những nhà thờ Công giáo cổ nhất của thành phố. Năm 1991 Đức tổng giám mục Joseph MacNeil đã dành giáo xứ này cho các Dân tộc Bản địa First Nations, Métis và Inuit. Tại đây đức tin Công giáo được diễn tả trong bối cảnh của văn hoá bản địa.

Tòa nhà lưu giữ nhiều tác phẩm nghệ thuật thiêng liêng độc đáo do các nghệ nhân người bản địa tạo ra. Trong những năm qua, nhiều người nhập cư và tị nạn từ khắp nơi trên thế giới đến định cư tại Edmonton đã biến Nhà thờ Thánh Tâm trở thành ngôi nhà tâm linh của họ. Tòa nhà đã bị hư hại bởi một trận hỏa hoạn vào tháng 8 năm 2020 và đóng cửa trong hai năm để trùng tu. Công việc được hoàn thành đúng vào thời điểm Đức Thánh Cha đến thăm.

Lúc khoảng 4 giờ 45 chiều thứ Hai 25/7/2022 giờ Edmonton, tức là 5 giờ 45 sáng thứ Ba 26/7/2022 giờ Việt Nam, Đức Thánh Cha đã đến nhà thờ Thánh Tâm và được cha sở và các giáo dân chào đón trong tiếng trống của người bản địa.

TÔNG DU CANADA

Bài nói chuyện của ĐTC với các Dân tộc Bản địa

và các Thành viên của Cộng đồng Giáo xứ Edmonton, Nhà thờ Thánh Tâm,

25/07/2022

Anh chị em thân mến, chào anh chị em!

Tôi rất vui khi hiện diện ở đây ở giữa anh chị em và gặp lại một lần nữa những gương mặt của các đại diện của người bản địa đã đến gặp tôi ở Roma vài tháng trước. Cuộc viếng thăm đó rất có ý nghĩa với tôi, và bây giờ tôi đến nhà của anh chị em, như một người bạn và một người hành hương tại miền đất của anh chị em, trong nhà thờ này nơi anh chị em quy tụ lại như những người anh chị em để ngợi khen Thiên Chúa. Tại Roma, sau khi đã lắng nghe câu chuyện của anh chị em, tôi đã tuyên bố rằng "bất cứ tiến trình chữa lành nào để thực sự có hiệu quả cần có những hành động cụ thể" (Diễn từ với các Đại diện các Dân tộc Bản địa Canada, 01/04/2022). Vì vậy tôi hài lòng nhìn thấy điều đó trong giáo xứ này, nơi những người thuộc các cộng đoàn khác nhau thuộc các Dân tộc Đầu tiên, Métis và Inuit đến cùng với những người không thuộc sắc tộc bản địa sống ở địa phương và nhiều anh chị em di dân khác của chúng ta, nỗ lực này đã được bắt đầu. Nơi này là một ngôi nhà cho tất cả, mở rộng và bao gồm, như Giáo hội phải là, vì đó là gia đình của các con cái Thiên Chúa, nơi đón tiếp và chào đón, những giá trị đặc trưng của văn hoá bản địa, là điều cốt yếu. Một ngôi nhà là nơi mọi người cảm thấy được chào đón, bất kể kinh nghiệm quá khứ và lịch sử đời sống cá nhân. Tôi cũng muốn cám ơn anh chị em về sự gần gũi cụ thể mà anh chị em bày tỏ với nhiều người nghèo - vì họ rất đông, ngay cả ở đất nước giàu có này - qua công việc bác ái của anh chị em. Đó là điều Chúa Giêsu yêu cầu chúng ta, vì như Người nói với chúng ta, lặp đi lặp lại trong Phúc Âm: "Khi các ngươi làm như thế cho một trong những anh em bé nhỏ nhất của Ta đây, là các ngươi đã làm cho chính Ta vậy" (Mt 25,40).

Tuy thế chúng ta không được quên rằng trong Giáo hội cũng có lúa mì xen lẫn với cỏ lùng. Và chính vì những cỏ lùng đó, tôi đã muốn thực hiện cuộc hành hương thống hối này; tôi bắt đầu nó vào sáng nay bằng việc nhắc lại sai lầm mà nhiều Kitô hữu đã làm với các dân tộc bản địa và bằng cách cầu xin sự tha thứ, với lòng đau khổ. Tôi thật đau lòng khi nghĩ rằng người Công giáo đã góp phần vào các chính sách đồng hóa và chiếm đóng, tạo ra cảm giác thấp kém, cướp đi bản sắc văn hóa và tinh thần của cộng đồng và cá nhân, cắt đứt cội nguồn và nuôi dưỡng thái độ thành kiến ​​và phân biệt đối xử; và điều này cũng được thực hiện dưới danh nghĩa của một hệ thống giáo dục được cho là Kitô giáo. Giáo dục luôn phải bắt đầu từ sự tôn trọng và phát huy những tài năng đã có nơi các cá nhân. Nó không phải là, cũng không bao giờ có thể là một thứ gì đó được đóng gói sẵn và áp đặt. Vì giáo dục là một cuộc phiêu lưu, trong đó chúng ta cùng nhau tìm hiểu và khám phá những bí ẩn của cuộc sống. Tạ ơn Chúa, vì trong những giáo xứ như thế này, ngày qua ngày, qua sự gặp gỡ, những nền tảng đang được đặt để hàn gắn và hòa giải. Tôi muốn nói một điều hông được viết ở đây: Tôi muốn cám ơn một cách đặc biệt công việc mà các giám mục đã làm để đảm bảo tôi có thể đến đây, các bạn có thể đến đây. Một Hội đồng Giám mục thống nhất làm được những điều tuyệt vời, nó mang lại nhiều kết quả. Xin chân thành cảm ơn Hội đồng Giám mục.

Hoà giải. Chiều nay, tôi muốn chia sẻ với anh chị em một số suy tư về từ này. Chúa Giêsu nói gì với chúng ta khi Người nói về sự hòa giải hay khi Người linh hứng cho chúng ta về sự hoà giải? Hoà giải có nghĩa là gì đối với chúng ta ngày nay? Các bạn thân mến, sự hòa giải do Chúa Kitô mang lại không phải là thỏa thuận để duy trì hòa bình bên ngoài, một loại thỏa thuận của các quý ông nhắm để giữ cho mọi người hạnh phúc. Nó cũng không phải là một nền hòa bình từ trên trời rơi xuống, được áp đặt từ trên cao, hoặc bằng cách đồng hóa với nhau. Thánh Tông đồ Phaolô cho chúng ta biết rằng Chúa Giêsu đã hòa giải bằng cách quy tụ lại với nhau, bằng cách làm cho hai nhóm xa cách nhau trở thành một: một thực tại, một linh hồn, một dân tộc. Và Người làm điều đó thế nào? Qua thập giá (x. Ep 2,14). Chúa Giêsu đã hòa giải chúng ta với nhau trên Thánh giá, trên “cây sự sống”, như các Kitô hữu xa xưa yêu thích gọi như thế. Thánh giá, cây sự sống.

Các bạn, những người anh chị em bản địa thân yêu của tôi, có nhiều điều để dạy chúng tôi về biểu tượng và ý nghĩa quan trọng của cây. Được kết hợp với đất bởi rễ của nó, một cái cây cung cấp oxy qua lá và nuôi dưỡng chúng ta bằng quả của nó. Thật ấn tượng khi thấy cách thế biểu tượng của cây được phản ánh trong kiến ​​trúc của nhà thờ này, nơi một thân cây tượng trưng cho sự kết hợp trái đất bên dưới và bàn thờ mà trên đó Chúa Giêsu đã hòa giải chúng ta trong Bí tích Thánh Thể trong “một hành động của tình yêu vũ trụ” điều “kết hợp trời và đất, bao trùm và thâm nhập vào mọi tạo vật” (Laudato Si', 236). Biểu tượng phụng vụ này làm tôi nhớ đến những lời tuyệt vời mà Thánh Gioan Phaolô II đã nói ở đất nước này: “Chúa Kitô linh hoạt chính tâm điểm của mọi nền văn hóa. Vì vậy, không chỉ Kitô giáo phù hợp với người dân bản địa, mà trong các chi thể của Thân thể Người, Chúa Kitô cũng chính là người bản địa” (Phụng vụ Lời Chúa với các Dân tộc Bản địa Canada, ngày 15 tháng 9 năm 1984). Trên Thánh giá, Chúa Kitô đã hòa giải và gắn kết lại mọi điều tưởng như không thể tưởng tượng được và không thể tha thứ được; Người ôm lấy tất cả mọi người và mọi vật. Mọi người và mọi vật! Các dân tộc bản địa gán cho bốn phương hướng một ý nghĩa vũ trụ mạnh mẽ, không chỉ được xem như các điểm tham chiếu địa lý mà còn là các chiều kích bao trùm tất cả thực tại và chỉ ra cách để chữa lành nó, như được thể hiện bởi cái gọi là “bánh xe y học” (của người bản địa). Nhà thờ này sử dụng tính biểu tượng đó của bốn phương hướng và cho nó một ý nghĩa Kitô học. Chúa Giêsu, qua bốn cực điểm của Thánh giá của Người, đã ôm choàng bốn phương và đã quy tụ các dân tộc xa xôi nhất lại với nhau; Người đã chữa lành và mang lại bình an cho muôn vật (x. Ep 2,14). Trên Thánh giá, Chúa đã hoàn thành kế hoạch của Thiên Chúa: “hòa giải mọi vật” (x. Cl 1,20).

Anh chị em thân mến, điều này có ý nghĩa gì đối với những người mang trong mình những vết thương lòng đau đớn như vậy? Tôi tưởng tượng sự khó khăn khi nghĩ đến việc hòa giải của những người đã đau khổ rất nhiều vì những người nam và nữ, những người lẽ ra phải nêu gương về đời sống Kitô giáo. Không gì có thể xoá đi sự vi phạm nhân phẩm, kinh nghiệm về điều ác, sự phản bội của lòng tin. Hoặc loại bỏ sự xấu hổ của chính những người có đức tin chúng ta. Tuy nhiên, chúng ta cần phải khởi hành lại, và Chúa Giêsu không dành cho chúng ta những lời nói hay những đề nghị dễ chịu, mà là Thánh giá: tình yêu đó khiến Chúa để bàn tay và bàn chân bị đâm xuyên bởi những chiếc đinh, và đầu đội mão gai. Đây là con đường tiến bước: cùng nhau nhìn lên Chúa Kitô, yêu thương bị phản bội và bị đóng đinh vì chúng ta; nhìn lên Chúa Kitô, chịu đóng đinh trong nhiều học sinh của các trường nội trú. Nếu chúng ta muốn được hòa giải với nhau và với chính mình, được hòa giải với quá khứ, với những sai trái đã phải chịu đựng và những ký ức bị thương tích, với những kinh nghiệm đau thương mà không một sự an ủi nào của con người có thể chữa lành được, thì chúng ta phải ngước mắt lên nhìn Chúa Giêsu bị đóng đinh; hòa bình phải đạt được nơi bàn thờ thập giá của Người. Vì chính trên cây Thánh giá, nỗi buồn được biến thành tình yêu, sự chết thành sự sống, thất vọng thành hy vọng, sự từ bỏ thành tình bạn, xa cách thành hiệp nhất. Sự hòa giải không chỉ đơn thuần là kết quả của những nỗ lực của chính chúng ta; đó là một ân sủng tuôn tràn từ Chúa chịu đóng đinh, một sự bình an tỏa ra từ trái tim của Chúa Giêsu, một ân sủng cần phải được tìm kiếm.

Có một khía cạnh khác của sự hòa giải mà tôi muốn đề cập. Thánh tông đồ Phaolô giải thích rằng Chúa Giêsu, nhờ Thánh giá, đã hòa giải chúng ta nên một thân thể (x. Ep 2,14). Người đang nói về thân thể nào? Đó là thân thể của Giáo hội. Giáo hội là thân thể hòa giải sống động này. Nếu chúng ta nghĩ về nỗi đau lâu dài mà rất nhiều người trong các cơ sở Giáo hội phải trải qua ở những nơi này, chúng ta không cảm thấy gì khác ngoài sự tức giận và xấu hổ. Điều đó xảy ra bởi vì các tín đồ trở nên thế tục, và thay vì thúc đẩy sự hòa giải, họ đã áp đặt các mô hình văn hóa của riêng mình. Thái độ này khó diệt trừ, ngay cả từ quan điểm tôn giáo. Thật vậy, việc ép buộc Chúa trên con người có vẻ dễ dàng hơn là để họ đến gần Chúa. Tuy nhiên, điều này không bao giờ hiệu quả, bởi vì đó không phải là cách Chúa thực hiện. Người không ép buộc chúng ta, Người không đàn áp hoặc áp đảo; ngược lại, Người yêu thương, Người giải thoát, Người để chúng ta tự do. Người không ban Thần Khí của Người để hỗ trợ những kẻ thống trị người khác, những kẻ đã nhầm lẫn Tin Mừng về sự hòa giải của chúng ta với sự chiêu dụ tín đồ. Người ta không thể tuyên xưng Thiên Chúa theo cách trái ngược với chính Thiên Chúa.

Tuy vậy, điều này đã xảy ra bao nhiêu lần trong lịch sử! Trong khi Thiên Chúa bày tỏ mình cách đơn giản và lặng lẽ, chúng ta luôn có cám dỗ áp đặt Người và áp đặt mình nhân danh Người. Chính cám dỗ của thế gian muốn Người xuống khỏi Thánh giá và thể hiện mình bằng quyền lực. Tuy nhiên, Chúa Giêsu đã hòa giải chúng ta trên Thánh giá, không phải bằng cách xuống khỏi Thánh giá. Dưới chân Thánh giá, có những kẻ chỉ nghĩ đến mình và không ngừng cám dỗ Đức Kitô, bảo Người hãy tự cứu lấy chính mình (x. Lc 23,35,36) và đừng nghĩ đến người khác. Nhân danh Chúa Giêsu, xin cho điều này không bao giờ xảy ra nữa trong Giáo hội. Xin Chúa Giêsu được rao giảng như Người mong muốn, trong tự do và bác ái. Trong mỗi người bị đóng đinh mà chúng ta gặp, xin cho chúng ta thấy không phải là vấn đề cần giải quyết, nhưng là anh chị em cần được yêu thương, là xác thịt của Chúa Kitô được yêu thương. Xin cho Giáo Hội, Nhiệm Thể Chúa Kitô, là một thân thể sống động của sự hòa giải!

Từ ngữ “hòa giải” trên thực tế đồng nghĩa với từ “Giáo hội”. Thực tế nó có nghĩa là "hội họp lại lần nữa". Giáo hội là ngôi nhà nơi chúng ta “hòa giải” một lần nữa, nơi chúng ta gặp nhau để bắt đầu lại và cùng nhau phát triển. Đó là nơi mà chúng ta ngừng suy nghĩ với tư cách cá nhân và thừa nhận rằng chúng ta là anh chị em của nhau. Nơi chúng ta nhìn vào mắt nhau, chấp nhận lịch sử và văn hóa của người kia, đồng thời cho phép sự huyền nhiệm của sự hòa hợp, rất đẹp lòng Chúa Thánh Thần, thúc đẩy việc chữa lành những ký ức bị thương tích. Đây là cách thế: không phải quyết định thay cho người khác, không phải nhốt tất cả mọi người trong phạm vi định kiến​​của chúng ta, nhưng đặt mình trước Chúa bị đóng đinh và trước anh chị em của chúng ta, để học cách bước đi cùng nhau. Đó là điều mà Giáo hội nên và luôn phải như vậy - nơi mà thực tế luôn vượt trội hơn so với các ý tưởng. Đó là điều mà Giáo hội luôn phải như vậy - không phải là một tập hợp các ý tưởng và giới luật để đào sâu vào con người, mà là một ngôi nhà chào đón cho tất cả mọi người! Đó là điều mà Giáo Hội là, và luôn luôn phải như vậy: một tòa nhà với những cánh cửa luôn mở, nơi tất cả chúng ta, như những đền thờ sống động của Thần Khí, gặp gỡ nhau, phục vụ lẫn nhau và được hòa giải với nhau. Các bạn thân mến: những cử chỉ và lời thăm hỏi có thể quan trọng, nhưng hầu hết những lời nói và hành động hòa giải diễn ra ở cấp địa phương, trong những cộng đồng như thế này, nơi các cá nhân và gia đình đi cùng nhau, ngày qua ngày. Cùng nhau cầu nguyện, giúp đỡ nhau, chia sẻ những câu chuyện cuộc sống, những niềm vui chung và những khó khăn chung: đây là điều mở ra cánh cửa cho công việc hòa giải của Thiên Chúa.

Một hình ảnh cuối cùng có thể giúp chúng ta trong việc này. Ở đây, trong nhà thờ này, phía trên bàn thờ và Nhà Tạm, chúng ta nhìn thấy bốn cột của một chiếc lều điển hình của người bản địa, một chiếc lều teepee. Lều teepee này có tính biểu tượng sâu sắc trong Kinh Thánh. Khi dân Israel hành trình trong sa mạc, Thiên Chúa ngự trong một cái lều được dựng lên mỗi khi dân chúng dừng lại và cắm trại: đó là Lều Hội ngộ. Lều teepee nhắc nhở chúng ta rằng Thiên Chúa đồng hành với chúng ta trong cuộc hành trình của chúng ta và rất thích gặp gỡ chúng ta cùng nhau, trong hội họp, trong hội đồng. Và khi nhập thể làm người, Tin Mừng cho chúng ta biết, theo nghĩa đen, Ngài đã “dựng lều của mình giữa chúng ta” (x. Ga 1,14). Thiên Chúa là Thiên Chúa gần gũi, và trong Chúa Giêsu, Người dạy chúng ta ngôn ngữ của lòng trắc ẩn và tình yêu thương dịu dàng. Đó là điều chúng ta nên ghi nhớ mỗi khi bước vào một nhà thờ, nơi Chúa Giêsu hiện diện trong Nhà Tạm, nguyên nghĩa của nó là “lều”. Vì vậy, Thiên Chúa đã đặt lều của Người ở giữa chúng ta; Người đồng hành với chúng ta qua các sa mạc của chúng ta. Người không ở trong những dinh thự trên trời, nhưng ở trong Giáo hội của chúng ta, nơi mà Người muốn trở thành một ngôi nhà hòa giải.

Lạy Chúa Giêsu, chịu đóng đinh và sống lại, Chúa ngự ở đây, giữa dân tộc của Chúa, và Chúa muốn vinh quang của Chúa tỏa sáng qua các cộng đồng và trong các nền văn hóa của chúng con. Xin hãy nắm lấy tay chúng con, và thậm chí băng qua những sa mạc của lịch sử, tiếp tục hướng dẫn những bước đi của chúng con trên con đường hòa giải. Amen.