Tết người Việt nhấn mạnh đến gia đình. Tết không ở chùa, cũng không ở nơi xa mà Tết ở nhà. Tết gia đình.
"Tháng Giêng ăn Tết ở nhà". Gia đình quan trọng nhất đối với người Việt, ta cùng suy ngẫm.
Theo triết gia Kim Định: “Tết ở gia đình quan trọng vì đó là nền tảng xã hội, nền tảng tôn giáo.” Tết ở gia đình, ở đó con cháu sẽ học lại lễ nghĩa gia phong. Mùng một tết ông bà tổ tiên, mùng hai tết cha mẹ, anh chị em, mùng ba tết thầy cô, thăm bạn bè. Ba ngày đầu tiên đặc biệt chú trọng tới gia đình, những người dưỡng dục, nhắc lại thảo hiếu của người làm con. Chẳng ở đâu khác học nơi gia đình về tình thương yêu, kính trên nhường dưới. Đạo làm người cơ bản ở gia đình. Bởi vậy khi sống tương quan ngoài xã hội, ta thường đánh giá đạo nghĩa gia đình từ nơi người ta gặp gỡ ấy.
Gia đình nơi ấy cũng là nơi thực hành tôn giáo cơ bản. Lễ nghĩa xuất phát từ niềm tin sống đạo chứ không xuất phát từ nơi nghệ thuật giao tiếp. Khi sống đạo, người ta sống với tổ tiên chứ không chỉ thờ kính tổ tiên như linh mục Cadière nhận xét. Ngày mùng một, con cháu tề tựu tại gia đình trưởng tộc, đọc kinh, khấn nguyện, trình diện con cháu trước tổ tiên. Không có đứa con đứa cháu nào mà không được nhắc đến. Theo nhận định của ông Erderhard về gia phả trong cuốn “Triết lý cái đình” tác giả Kim Định ghi chép: Bất kỳ đứa trẻ nào dù chết yểu cũng được ghi vào trong gia phả. Nó không bị bỏ qua trong chuỗi dài bất tận gia phả của họ tộc.
Đạo đức nhân sinh xuất phát từ gia đình để lễ nghĩa gia phong từ ấy mới lan toả.
Ngày Tết về với gia đình là điều bình thường. Không về được với gia đình là một nỗi buồn không thể tả. Có bao người không thể về tết, một cái Tết buồn nơi xa xứ, ở lại vì kinh tế eo hẹp. Ta thương cho ta cái Tết nghèo xa quê.
L.m Giuse Hoàng Kim Toan
