“Nghèo” không chỉ là thiếu thốn, nhưng là một cách sống tự do và yêu thương. Người nghèo theo Tin Mừng không phải là người bị hạ thấp, mà là người ý thức mình cần Thiên Chúa và cần người khác.
Trong Cựu Ước, từ “nghèo” (‘anawim’) không chỉ ám chỉ người túng thiếu, mà còn chỉ những kẻ khiêm hạ, trông cậy nơi Thiên Chúa. Họ là “những người bé nhỏ của Đức Chúa” (Xp 2 ,3), là nhóm người trung thành giữa một xã hội bạo tàn.
Đến Tân Ước, Đức Giêsu mặc khải chiều kích mới của “nghèo”:
“Phúc cho ai có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ.” (Mt 5,3)
Ở đây, “nghèo” không còn là hình phạt, mà là phúc lành của những ai biết mình tuỳ thuộc vào Thiên Chúa. Chính Đức Giêsu là mẫu gương tuyệt hảo của “nghèo”:
“Người vốn giàu sang, nhưng đã tự ý trở nên nghèo khó vì anh em.” (2Cr 8,9)
Sự nghèo của Đức Kitô là tự hạ trong yêu thương, một sự nghèo cứu độ, mở ra con đường hiệp thông và chia sẻ.
Sống nghèo là chọn con đường đi xuống: sống giản dị, biết chia sẻ, biết mở lòng. Đó là thái độ của tâm hồn hơn là tình trạng vật chất. Chính vì thế, Đức Giêsu đã chúc phúc:
“Phúc cho ai có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ.” (Mt 5,3)
Thánh Martinô dạy ta rằng người nghèo không chỉ là đối tượng để giúp đỡ, mà là người anh em để gặp gỡ. Ngài nhìn thấy Chúa nơi họ không bằng ánh mắt thương hại, mà bằng ánh mắt của tình yêu.
Trong thế giới hôm nay, người nghèo vẫn ở khắp nơi: nơi góc phố, nơi công sở, trên mạng xã hội, và cả nơi những người cô đơn giữa sự dư thừa. Lời mời của Đức Kitô vẫn vang vọng:
“Con hãy mời họ vào bàn tiệc.”
Thế nhưng, thế giới lại thường đẩy người nghèo ra bên lề hoặc lợi dụng họ như phương tiện làm giàu. Sự tham lam mang nhiều khuôn mặt: quyền lực, danh vọng, hình thức đạo đức, hay cả trong những cơ chế tưởng là bác ái. Ta thấy, ta biết, nhưng lắm khi bất lực trước những tham lam ấy.
Chính ở đó, Đức Giêsu mời ta sống “nghèo” như một chọn lựa ngôn sứ: không dựa trên sức mạnh hay của cải, nhưng dựa trên Tin Mừng; không tìm thắng lợi, mà tìm lòng trung tín.
Sống nghèo là đứng về phía những ai bị quên lãng, tin rằng Thiên Chúa vẫn có mặt nơi những thân phận bị bỏ rơi. Và trong thinh lặng của người nghèo, ta nghe thấy tiếng thì thầm của Nước Trời đang lớn lên.
Trong Đức Kitô, “nghèo” trở thành bí tích của sự hiện diện Thiên Chúa. Người nghèo không chỉ cần ta, mà mặc khải chính khuôn mặt của Thiên Chúa cho ta.
Như Thánh Martinô de Porres nói qua hành động: “Tôi chỉ đón tiếp Chúa Giêsu đang run rẩy ngoài kia.”
L.m Giuse Hoàng Kim Toan
