THIÊN CHÚA NHỎ HÈN YẾU ĐUỐI CỦA TÔI

Một lần, thời còn trai trẻ, gặp các anh Tiểu Đệ Chúa Giêsu trong tôi “bị” hai cú sốc. Hai cú sốc mà hôm nay, tôi biết đó là cách thế Giêsu hiển linh ra cho tôi, và vì thế, tôi cũng dám gọi cuộc gặp gỡ với các anh Tiểu Đệ như thể được ân phúc gặp “ánh sao lạ” cho đời mình.
Linh mục, tu sĩ, lại còn là người “Tây” nữa, mặc quần đùi, gánh nước, làm thợ sơn, làm phu lục lộ, giữa ổ chuột Xóm Chài Cần Thơ hay Vĩnh Hội Sài Gòn. Đó là điều tôi bỡ ngỡ giữa bầu khí long trọng uy nghiêm tôi vẫn quen thuộc.

Nhưng, bị đảo lộn, bị rúng động đến độ ra như không chấp nhận nổi, không thể nào hiểu nổi, mà vẫn bị hút, bị hút mãi đến ngày hôm nay, khi lần đầu tiên, bước vào cái gọi là ‘ngôi nhà nguyện’ quây giữa đám cót ngăn với mấy phòng ngủ tuềnh toàng, là Nhà Tạm Thánh Thể lại để sát gần mặt đất.
Không biết các vị đạo sĩ cảm nhận thế nào khi Vua Do Thái mới sinh lại chỉ là em bé thơ yếu ớt trong vòng tay cha mẹ nghèo hèn ? Nhưng chắc chắn rất nhiều người Do Thái, đã ra như rất bất ngờ, đến độ nghi nan và xúc phạm, khi thấy Đấng Messia mà lại không tỏ ra uy quyền, không đến với tất cả vẻ oai phong lẫm liệt ?

Cả ngàn năm trong khí hậu tôn ti trật tự Nho Giáo, những gì là bậc thượng, là thiêng liêng cao cả, thì phải to, phải oai, phải nghi trượng cân đai áo mão võng lọng nghiêm cẩn cho ‘chính danh định phận’. Vậy mà bây giờ, cái “Ông Chúa” tôi thờ lạy và kính sợ lâu nay, lại nằm ở đó, sát mặt đất cằn, gần ngay giường ngủ, và cũng ở sát ở thấp ở gần với hàng xóm bên kia, tiếng tivi, tiếng chửi bới, tiếng rao bán hàng… của biết bao thân phận mây trôi bèo dạt…

Không biết đời tôi, nhất là đời sống đức tin Kitô Giáo của tôi sẽ ra như thế nào nữa, nếu tôi cứ phải ngước mãi lên cao tìm một Thiên Chúa uy quyền cao cả, nếu tôi cứ phải cắn răng nghiến lợi gồng mình tu luyện đủ thứ để có thể bay vút lên tới Đấng Vô Biên. Không, Thiên Chúa của tôi ở sát mặt đất. Thiên Chúa của tôi ở sâu dưới lòng đất. Thiên Chúa của tôi ở thấp hơn tất cả mọi người và mọi sự của mặt đất. “Không có gì ở thấp hơn Đức Giêsu Kitô”. Anh Charles de Foucauld đã nói như thế phải không ?

Nhập Thể và Hiển Linh ra cho mọi người cho mọi dân tộc là như thế. Thiên Chúa không ở trên đầu con người nữa, mà ở dưới đáy, mà dìm xuống sâu, dìm xuống sâu như dìm mình xuống dòng sông Giođăng cuộc sống, như dìm mình xuống dòng kênh Nhiêu Lộc đen ngòm thúi hoắc của thành phố này.

Tôi yêu thương được cuộc sống này, dù cuộc sống có xiết bao khốn hèn và đớn đau tưởng chừng không thể chịu nổi. Tôi chấp nhận được chính tôi khi càng ngày càng va vấp và thấy rõ sự bất lực, hèn yếu và khốn khó riêng mình. Tôi vác được những gánh nặng đời mình, mà nặng nhất và khó khăn hì hục đến độ vô vọng nhất, là ‘gánh nặng nên hoàn thiện’. Tất cả chỉ vì Giêsu ở dưới thấp, vì Giêsu đã dìm mình “dòng sông” cuộc đời tôi, vì Giêsu là cái nền cho tất cả mọi sự đời tôi.
ooo
Vâng, đó là anh Giêsu Thợ Mộc Người Làng Nazarét. Và trước hết, anh Giêsu Thợ Mộc đó không phải là một Chân Lý, một Điều Thiện, một Điều Mỹ, một Lý Tưởng, một Cùng Đích…
Đây là cú choáng váng thứ hai, sau này, chậm hơn, dài lâu hơn, kể khi tôi được đọc những trang đầu của Anh René Voillaume trong cuốn “Giữa Lòng Đại Chúng”. Dù sao thì tôi cũng là trai trẻ. Dù sao thì tôi cũng là người Phương Đông. Và những năm 1970 ấy, khi khói lửa bạo tàn xé nát quê hương, khi bản thân tôi cũng không thấy có lối thoát cho những quằn quại nội tâm, ngay cả trong những sức sống của Giáo Hội, thì chỉ còn một nẻo về, về với sự an nhiên thanh tĩnh ngàn năm của quê hương, với Minh Triết Tâm Linh của Phật, của Lão.

Và một lần dài dặc nữa, phải bước đi trong tư thế ngóc cổ hướng vọng mãi lên trời. Phật trong tâm. Đạo trong tâm. Nhưng tâm thì mênh mông bao như hư không. Phải dứt các duyên, phải ngừng vọng tưởng, phải phóng mình vào trong hố thẳm im sâu “vô niệm” và chờ đợi một cuộc nổ bùng… Nếu Kitô giáo đã có vẻ là những lý tưởng, những mục đích, những chân lý thật cao vời, thì với tôi, đến bây giờ, Minh Triết Phương Đông vẫn vô cùng đẹp, vô cùng lý tưởng và vô cùng sâu sắc và hầu như ba vạn kiếp nữa, tôi vẫn không vươn đến được. Đến bây giờ, tôi càng hết sức kính ngưỡng những bậc hiền thánh và đạo lý sâu mầu của các ngài, như Đức Phật, Đức Lão Tử. Nhưng tôi chẳng thể.

Và Giêsu của tôi, thày của tôi, anh của tôi, bạn của tôi. Anh trước hết, là một CON NGƯỜI. Con người cụ thể, con người rất “thật”. Anh là Giêsu Thợ Mộc, quê làng Nazarét ! Anh chập chững tập đi, anh bi bô học nói “mẹ ơi”,  anh cặm cụi cưa bào với bố, rồi nắng, gió, bụi, gai, nước Biển Hồ, cho đến bao nhiêu nước mắt nụ cười sống chết của con người chạm đến anh, vây bọc anh, thấm vào anh. Anh dịu dàng bên những thơ ngây em bé. Anh thổn thức với bà mẹ góa Nain và cái chết của bạn Lazarô của mình. Anh không chịu nổi vì thấy bà già lưng còng như mẹ tôi cũng đã còng mấy chục năm… Và buổi sáng hôm đó, khi bao kẻ nghèo hèn rách rưới chắc là hôi hám nữa xúm xít quanh anh, bên đồi cỏ non xanh mượt và biển cả dưới kia cũng trải dài ngan ngát, con tim anh rung ngần lên, rung ngần những lời Chúc Phúc.

Và anh cô đơn. Và anh dúm dó lại vì sợ chết. Và anh, anh là Thiên Chúa, nhưng những ngày cuối cùng đời anh, khi chiều về, anh cứ phải tìm về Betania, để tìm được chút an ủi đỡ nâng từ những người bạn.
Ôi, anh Giêsu của tôi, Thày của tôi, Bạn của tôi. Tôi không sợ xúc phạm anh đâu, mà ngược lại, tôi sẽ mãi tuyên bố và loan báo rằng Anh là Thiên Chúa nhỏ hèn và yếu đuối ! Anh là Thiên Chúa kém cỏi và tầm thường. Các bậc chính nhân quân tử của quê hương tôi coi cái chết nhẹ tựa lông hồng. Anh thì chỉ một chút tiếp xúc với cảnh duyên của con người thì tâm đã động, lòng đã xao, rồi còn ôm lấy tất cả những xao những động những nước mắt những nụ cười những cơn sống cơn chết vớ vẩn điên khùng của những thằng người khó hèn ngu dại mà mang hết vào con tim mở hoác trên thánh gía. Đó là sự thất bại của anh, sự thua cuộc của anh, sự thất bại và thua cuộc vô nghĩa vô hiệu năng đến phi lý của Thiên Chúa !

Hôm vừa rồi, tôi rất giận anh. Cái tay nhiễm AIDS trên Bệnh Viện Nhân Ái đó, đã từng thú nhận rằng hắn chơi bời với cả hàng trăm cô gái điếm, lây lan bệnh cho vợ con và cả mấy chục cô gái nhà lành. Hắn xin, vả tôi phải đổ dòng nước Thanh Tẩy của anh, trên hắn : “tôi rửa anh, nhân danh…”. Khốn khổ cho tôi, khi phải tuyên bố ngay bây giờ hắn là Thánh, thay vì băm thây hắn ra vứt tung làm trăm mảnh !

Nhưng mà, tôi cũng thế thôi. Và cả đám đông nhân loại này cũng thế thôi ! Ai cũng liêu xiêu phận người. Ai cũng lê lết gánh nặng. Ai cũng mang những bệnh AIDS trong mình rồi nhào nháo điên dại vì đủ thứ, từ cơm áo gạo tiền cho đến muôn ngàn nỗi khốn khổ khốn nạn rồi thất bại, rồi chết. Trong cả đám đông nhân loại khốn cùng này, ai thực sự là người thông thái khôn ngoan đâu ! Ai thực sự là người thánh thiện cao cả đâu ! Ai thực sự là người thành công thành đạt đâu, trừ các vị Biệt Phái ảo tưởng !

Cho nên, anh Giêsu nghèo hèn vô nghĩa của tôi ơi, tôi cứ thấy bóng dáng anh ngay trong những yếu đuối hèn hạ của tôi. Tôi cứ thấy bóng dáng của anh trong đám đông lúc nhúc tầm thường kia, người AIDS, người Ung thư, những bữa cơm cãi cọ, những còng lưng khuôn vác, những mảnh đời ra như hoan toàn vô nghĩa vô duyên chẳng biết sinh ra làm gì khi mà cả cuộc đời chỉ là đau đớn, vất vả, cãi cọ, bệnh tật, già chết. Anh vẫn đang ở đó đó. Nhà Tạm thật sự của anh là ở đó đó. Sự hiện diện sâu mầu của anh là ở đó đó. Thật thấp, thật gần, thật bé nhỏ, thật im lặng, thật có vẻ vô nghĩa và vô ích !

Nhờ Giáo hội, anh cũng đang trôi đi, đang trôi theo, trôi theo đám đông lúc nhúc vô nghĩa chúng tôi. Trôi trên cabin xe tải. Trôi trên chiếc thuyền đánh cá. Trôi đến những vùng Kinh Tế Mới như Tân Biên Tây Ninh. Trôi đến sa mạc cô quạnh cát bỏng nắng cháy Phi Châu. Trôi đến tận cùng thế giới, nơi đâu còn có con người, tức là, nơi đâu còn có những kẻ nghèo hèn khốn khổ. Người nghèo là Anh. Anh là người nghèo.
Ôi, Giêsu Thánh Thể. Anh đã Phục Sinh. Phục Sinh rồi sao vẫn phải nhờ, phải cậy, phải im lặng, phải khó hèn, phải ở dưới thấp, phải để cho GH và các ông bà Tiểu Đệ đưa anh đi, giúp anh trôi ?
Hay là, Tình Yêu càng thật và càng đầy thì càng ra như im lặng im vô ngần và nhỏ bé đến tận cùng ? Hay là Tình Yêu càng vô biên thì càng ra như trở nên trống rỗng ? Hay là, Tình Yêu càng sâu sắc mãnh liệt thì lại ra như nhẹ như một đóa tơ trời ?

                                                           **************************************

Ngày lãnh tác vụ linh mục trong dòng Thuyết Giáo, trong một giây, tôi thoáng thấy bóng anh Yves Tiểu Đệ ở cuối nhà thờ, vẫn trong chiếc áo lao động nghèo, vô danh, lặng lẽ. Càng về sau, sống đời tu sĩ và linh mục Đa Minh, phải chạm đến và loan báo điều cốt lõi của đạo lý Đức Tin, đồng thời, phải thấu cảm đến sự nghèo khó sâu xa nhất của phận người là vấn đề văn hóa tư tưởng và tâm linh, thì tôi lại càng chỉ biết vô cùng tạ ơn vì ‘ánh sao lạ’ vô cùng cần thiết cho đời tôi, cũng như cho đời tu sĩ thuyết giáo của tôi.

Hôm nay, Lễ Chúa hiển linh, tôi cũng nhớ đến những bằng hữu Phật Giáo. Giờ này có lẽ các anh ấy đang tọa thiền nhập định trong am cỏ chênh vênh bên miệng vực, hoặc đang trần lưng vác đá làm đường trên núi cao. Nguyên một điều thôi, cho một tiếng gọi tâm linh, cả một đời, các bạn ấy chưa hề biết đến miếng cá miệng thịt, đã đủ để tôi vô cùng khâm phục. Nhung tôi cũng đang nhớ  tới bố mẹ tôi, anh chị em tôi, những người dân quê nghèo hèn mộc mạc làng tôi, những người bán lưng cho đất bán mặt cho trời, cho tới những người buôn thúng bán mẹt cả đời tất tả…

Xin mãi tạ ơn vì Anh Giêsu nghèo hèn vô nghĩa đã cứu tôi khỏi những điều “cao cả” mà tôi không thể nào vươn tới được. Xin tạ ơn vì tôi chẳng bao giờ dám thất vọng hay bất mãn vì những cay đắng kỳ cục cứ mãi diễn ra trong cuộc đời và ngay cả trong lòng Giáo Hội. Xin tạ ơn vì mãi mãi, với Giêsu, nhờ Giêsu, hai chữ CON NGƯỜI luôn được viết hoa trong tim tôi, trong đời sống tâm linh của tôi, trong sứ mạng loan báo Tin Mừng của tôi, dù bất kể họ nghèo hèn khốn khổ thế nào.

Xin mãi tạ ơn, vì Giêsu đã ‘hiển linh’ Vinh Quang vô tận của Thiên Chúa ra, bằng cách dìm mình xuống, dìm xuống tận cùng, dìm xuống cho đến chết và giương cao trên Thánh Giá, để chắc chắn rằng cả trần gian khốn hèn này đã và sẽ đi vào Tiệc Cưới Vô Cùng.

Chắc vui lắm, nên về đông đủ vậy,
Ánh sao băng, sương mỏng, sợi tơ giăng.
Ta đang ngủ trong Luân Hồi, tỉnh dậy,
Thấy trần gian, là một Hội Hoa Đăng (Bùi Giáng).

Không Động Đặng chí San, OP