Đời Đáng Sống -Lương Tâm 1

ĐỜI ĐÁNG SỐNG
Lương Tâm I

Kính thưa quý thính giả,

Thiên Chúa đúng là Tình Yêu và là Đấng khôn ngoan, nhân lành tuyệt đối, nên khi sinh chúng ta vào trong thế gian này, Ngài không chỉ ban cho chúng ta thân xác và linh hồn cùng với sự tự do hoàn toàn, rồi tùy tiện mà sống, muốn ra sao thì ra. Không phải vậy, Ngài không “đem con bỏ chợ”, nhưng Ngài còn ban cho chúng ta -hay đặt sẵn trong đáy lòng mỗi người chúng ta- một thứ mà Khổng Tử gọi là đạo đức; còn Thiên tài Pascal gọi là “Cuốn sách đạo đức tốt nhất mà chúng ta có”; John Henry Newman thì cho rằng “Tiếng nói của Thiên Chúa”; và Đấng Đáng Kính Fulton J. Sheen gọi đó là “Sự phán xét của lý trí nói với chúng ta rằng chúng ta phải làm điều thiện và tránh điều ác”: đó là Lương Tâm.

Có nhiều định nghĩa khác nhau về lương tâm tùy theo quan niệm sống hoặc chủ thuyết hay học thuyết mà người đó theo đuổi. Vậy nói lương tâm thúc giục chúng ta làm điều lành lánh điều dữ. Điều đó dẫn đến câu hỏi: Điều gì làm cho bất cứ thứ gì trở nên “tốt”? Xin thưa: Một điều là tốt nếu nó đạt được mục đích cuối cùng và mục đích cao nhất mà nó được tạo ra để làm. Một cây bút chì là tốt nếu nó để viết, vì đó là mục đích của bút chì. Nhưng bút chì không tốt để mở nắp lon, vì nó không được tạo ra để mở nắp lon. Nếu chúng ta dùng bút chì để mở lon, không những không mở được mà còn làm gãy bút chì. Nếu chúng ta sử dụng cuộc sống của mình cho những mục đích khác với những mục đích được Chúa ban cho, chúng ta không chỉ bỏ lỡ hạnh phúc mà còn thực sự làm tổn thương chính mình và để lại trong chúng ta những “vết hằn”.

Bạn thân mến,

Vậy con người “tốt” khi nào? Một con người tốt khi người đó đạt được mục đích cao nhất mà người đó được tạo dựng để làm. Mục tiêu tối cao này không phải là đạt được khoái cảm tối đa trong cuộc sống này, bởi vì những người tập trung để có những khoảng thời gian vui vẻ hiếm khi có được nó. Niềm vui chỉ là một phần thưởng hoặc một sản phẩm phụ của một nhiệm vụ. Một người không ăn kem để có được niềm vui; một người có niềm vui vì chỉ ăn kem. Chẳng hạn, nếu chúng ta không đặt tình cảm của mình vào gia đình, chỉ dựa trên niềm vui mà một người đàn ông hy vọng có được từ việc có một gia đình, thì niềm vui sẽ biến mất. Hơn nữa, kinh nghiệm của chúng ta chứng minh rằng chúng ta hạnh phúc nhất khi chúng ta hoàn toàn không tìm kiếm niềm vui cho riêng mình; kẻ tham ăn, ăn uống no say, thỏa thuê còn đau khổ hơn kẻ sống để phục vụ người xung quanh mình.

Danh thơm, tiếng tăm, một kho tiền an toàn đầy đủ cũng không thể là mục tiêu tối cao của cuộc sống, bởi vì tất cả những thứ này đều là ngoại tại đối với con người; Điều quan trọng không phải là một người có bao nhiêu bên ngoài, nếu anh ta không có hạnh phúc bên trong.

Con người muốn được hạnh phúc trọn vẹn, đòi hỏi phải hội đủ ba thứ: Sự sống, Sự thật và Tình yêu. Không phải cuộc sống trong năm phút, mà là Cuộc sống không có tuổi tác hay suy tàn, một Cuộc sống mà người ta sở hữu trong mỗi khoảnh khắc sự viên mãn của mọi niềm vui; điều này có nghĩa là Sự sống vĩnh cửu. Hạnh phúc đòi hỏi chúng ta có mọi niềm vui, “mọi thứ cùng một lúc”. Chúng ta, những người cần Chân lý, hay mong muốn có đầy một đại dương của Tri thức và Khôn ngoan. Cuối cùng, để được hạnh phúc, chúng ta cần có Tình yêu, không phải tình yêu chuyển sang ghét bỏ, không phải tình yêu mà chúng ta đã trở nên quen thuộc hay tình yêu khiến chúng ta “chán ngấy” mà là một sự tồn tại lâu dài của Tình yêu ngây ngất. Sự sống hoàn hảo này, Sự thật hoàn hảo này, và Tình yêu hoàn hảo này là Thiên Chúa Tình Yêu. Đó là Thiên Chúa Vô tận mà chúng ta cần để thỏa mãn những khao khát vô tận của trái tim mình. Đó là vì Ngài mà chúng ta đã được tạo ra và “lòng chúng ta sẽ không yên cho đến khi được yên nghỉ trong Ngài”.

Bây giờ chúng ta đang ở vị trí để trả lời một cách đơn giản thế nào là “tốt” và “xấu”. Bất cứ điều gì tốt đều đưa chúng ta đến gần Sự Sống, Sự Thật và Tình Yêu này; bất cứ điều gì là xấu khiến chúng ta đi vòng khỏi mục tiêu đó. Rõ ràng những gì tốt cho con lợn không tốt cho cho con người. Mỗi thứ phải được đánh giá theo bản chất của nó, và bản chất của một con người hoàn toàn khác với bản chất của một con khỉ.

Mọi thứ trong vũ trụ đều được Thượng đế cấy ghép vào bản chất của nó để làm cho nó đạt được mục đích đã được tạo ra. Các chất hóa học kết hợp với nhau theo cùng một cách ở mọi nơi trong vũ trụ, bởi vì Chúa đã ban cho chúng trong mỗi nguyên tử một trọng lượng và sức mạnh riêng của nó để kết hợp với, hoặc thay thế các nguyên tố khác. Các nhà khoa học đã khám phá ra định luật này do Tạo hóa đặt ở đó và đặt tên cho nó là “định luật hóa trị”.

Thế giới thực vật có một loại luật khác, ví dụ như, làm cho một quả sồi biến thành một cây sồi, như thể có một kiến trúc sư nhỏ đang hoạt động bên trong nó. Sinh học đã khám phá ra những quy luật do Thượng đế ban tặng này và gọi chúng là “quy luật trao đổi chất”.

Động vật, để đạt được mục đích cuối cùng mà chúng được tạo ra, chúng được ban cho những bản năng. Tất cả những điều này giúp chúng thực hiện Thiên ý mà không biết tại sao và không thể không làm.

Nhưng, khi bạn đến với con người, có lý trí và ý chí để con người có thể nghĩ ra mục tiêu cuối cùng của mình, và hoàn toàn được tự do theo đuổi nó hoặc từ chối nó.

Các tạo vật thấp hơn chỉ là những gì nó đang có. Một loài hoa anh thảo không bao giờ có thể là một con mèo, nhưng con người không có “điều gì phải” áp đặt lên mình, có trí tuệ và ý chí tự do, con người chỉ cần phải làm một điều gì đó. “Sự nên làm” đó được ghi vào lương tâm.

Mỗi người trong chúng ta đều có khả năng điều chỉnh những thứ gì đó bên ngoài chúng ta, thí dụ như ném một đồ vật vào ai đó. Nhưng chúng ta cũng có sức mạnh để điều chỉnh những cái gì đó bên trong chúng ta, cụ thể là, xác định thái độ, tính cách của chúng ta. Nhiều điều xảy ra với chúng ta, nhưng điều quan trọng hơn là những gì chúng ta tạo ra cho chính mình. Chúng ta là sinh vật duy nhất có khả năng tự quyết định, không giống như những tạo vật khác.

Các bạn thân mến,

Có người thắc mắc rằng “Nếu Thiên Chúa tạo dựng nên tôi và Ngài biết tất cả những điều tôi sẽ làm. Nếu Ngài biết tôi sẽ ăn trộm hay ăn cướp, tại sao Ngài còn dựng nên tôi?”. Thưa các bạn, câu trả lời sẽ là: “Thiên Chúa là Đấng Toàn Chân, Toàn Thiện và Toàn Mỹ nên Ngài không bao giờ tạo ra bất cứ cái gì xấu xa hay tội lỗi cả, nên chắc chắn Ngài đã không tạo dựng nên bạn: một con người xấu xa để ăn trộm hay ăn cướp. Chính bạn đã biến mình thành tên trộm hay kẻ cướp”. Chúng ta là những sinh mệnh-tự tạo; chúng ta có quyền lực bên trong mình để lựa chọn hành động của mình. Điều này liên quan đến quyền tự quyết. Chúng ta không chỉ ở trong thế giới này với tư cách là những vật thể - có nghĩa là, mọi thứ không chỉ xảy ra với chúng ta; chúng ta cũng là chủ thể theo nghĩa là chúng ta làm cho mọi thứ xảy ra. Mỗi lựa chọn do sự tự do của chúng ta đều tạo thành khuôn mẫu trong cuộc sống của chúng ta; mô hình này là nhân vật của chúng ta.

Mọi việc chúng ta làm, dù thiện hay ác, đều đi vào tiềm thức hoặc vô thức của chúng ta. Cũng giống vào cuối ngày, doanh nhân sẽ rút ra khỏi máy tính tiền của mình tất cả các khoản ghi nợ và tín dụng trong ngày. Cũng như vậy, vào cuối cuộc đời của mỗi con người, Thiên Chúa sẽ kéo tất cả ghi chép của mọi suy nghĩ, lời nói và việc làm ra khỏi tiềm thức hoặc vô thức của chúng ta. Đây sẽ là yếu tố chính trong ngày quyết định số phận chung cuộc của từng người chúng ta.

Chúng ta biết lương tâm không bao giờ được che đậy hoàn toàn. Lương tâm mang trong mình một kiểu đối đáp không thể chịu đựng được. Chúng ta rất khác biệt với những sinh vật khác bất kể chúng ta nhấn mạnh vào những điểm tương đồng như thế nào. Điều làm cho chúng ta khác biệt là chúng ta có thể tự phản ánh lại chính mình. Chúng ta có khả năng nhìn lại bản thân trong một loại hình ảnh. Chúng ta có thể hài lòng với chính mình; chúng ta cũng có thể tức giận với chính mình. Chúng ta có thể có tất cả các loại căng thẳng mà nó không bao giờ xảy ra với động vật. Chúng ta cảm thấy căng thẳng giữa những gì chúng ta đang là và những gì chúng ta phải trở thành, giữa lý tưởng và thực tế. Chúng ta giống như một người leo núi; chúng ta nhìn thấy đỉnh cao ở trên đỉnh mà chúng ta đang leo lên, và xuống bên dưới, chúng ta thấy vực thẳm mà chúng ta có thể rơi xuống bất cứ lúc nào.

Thân ái chào tạm biệt các bạn, hẹn gặp lại vào phần hai.

Phaolô Ngô Suốt