Đã từ lâu đã có ngày Tết Trung Thu là Tết dành cho trẻ em. Theo Việt Nam phong tục, của Phan Kế Bính (1915), gồm “Ba ngày làm cỗ cúng gia tiên, tối đến bày cỗ thưởng nguyệt”. Cha ông xưa kia giáo huấn cho trẻ em nền văn hoá hiếu kính ngay trong ngày hội. Vui nhưng không quên lễ.
Lễ quan trọng trong mọi hội, thường gọi lễ hội. Lễ trước tiên nhắc nhớ thờ kính tổ tiên, như căn bản của hiếu đạo “Uống nước nhớ nguồn”. Cúng giỗ gia tiên ba ngày, vừa suy tư theo số lẻ: Thiên, địa, nhân, vừa nhận ra rằng ông bà tổ tiên vẫn còn hiện diện bên con cháu theo một cách khác. Lễ cúng giỗ gia tiên có ý nghĩa đặc biệt xin ông bà tổ tiên cầu nguyện cho con cháu. Tổ chức ngày lễ, đồng thời cũng ghi vào ký ức của trẻ cách thức thực hiện nghi thức của ngày lễ cúng giỗ gia tiên, sau này chúng sẽ tiếp tục gìn giữ lấy đạo mà sống.
Ngày hội vào buổi tối trăng rằm sau lễ gia tiên. Con cháu vui bên ông bà cùng bánh, cùng hoa trái. Ông bà tổ tiên chứng giám và chúc phúc cho con cháu qua những trò chơi dân gian, cầu mong cho chúng mau lớn vui khoẻ. Ngày xưa, người lớn khéo tay làm cho trẻ những đồ chơi bằng giấy bồi, bằng những vỏ hộp giấy, hộp thiếc. Những đứa trẻ học theo và cũng tự làm những đồ chơi để theo chúng bạn vui trung thu.
Bao nhiêu năm trôi qua vẫn tổ chức Trung Thu nhưng chỉ còn ít gia đình còn giữ ba ngày cúng giỗ tổ tiên hoặc ít là cúng rằm tháng 8 với mâm mặn hay hoa trái và cả bánh trung thu. Vẫn một ý nghĩa, ngày để con cháu nhớ lại nguồn cội, thành kính với ông bà, tổ tiên đã khuất và vui với ông bà, cha mẹ, anh chị em cùng lối xóm.
Với những xứ đạo Công Giáo, đây cũng là dịp lễ cầu nguyện cho trẻ em được phúc bởi Thiên Chúa, lớn lên trong đạo hạnh, mạnh khoẻ, tươi vui. Sau Thánh Lễ, thường tổ chức hội chợ Trung Thu, gồm các gian hàng vui chơi, ẩm thực, rước đèn, thêm trò múa lân. Ngày nay, thời gian rảnh không nhiều, đèn được mua sẵn nhiều chứ thấy ít đèn làm bằng tay.
Chúa quan tâm đặc biệt đến trẻ nhỏ: “Cứ để trẻ em đến với Thầy, đừng ngăn cấm chúng, vì Nước Thiên Chúa là của những ai giống như chúng.” (Mc 10, 14). Vui Trung Thu vẫn không quên đạo nghĩa dạy cho con cháu nên người, nên thánh.
L.m Giuse Hoàng Kim Toan
